Accountantsbureau
In 1928 is het verplicht dat grote ondernemingen beschikken over een verklaring van een accountant over de getrouwheid van hun jaarrekening. In 1978 geldt dit ook voor middelgrote ondernemingen. Deze verplichting is opgenomen in artikel 393 van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. Ook is het sinds 1978 wettelijk voorgeschreven dat als men in aanmerking wil komen voor een subsidie men ook een accountverklaring bezit.
Rond de jaren zestig waren er ongeveer 15 accountantsverengingen actief op de markt. De markt was toen nog erg klein maar groeide snel. Deze verenigingen stelden ieder hun eigen deskundigheideisen. Toen was het accountantberoep nog niet beschermd en iedereen kon zich accountant noemen. Omdat het toen nog niet zo strikt was als nu voerden de accountants allerlei verschillende activiteiten uit, buiten de wettelijke controletaak. In 1962 werd de Wet op de registeraccountants ingesteld om de functie van accountants te normeren. Deze kreeg een monopoliepositie op het afgeven van verklaringen van getrouwheid. Om de kwaliteit van dit register te bevorderen en te waarborgen werd het NIVRA (Koninklijk Nederlands Instituut van Registeraccountants) opgericht. Het NIVRA kwam voort uit het in 1895 opgerichte Nederlands Instituut van Accountants, NIVA.
In 1974 werd het wettelijk verplicht dat accountants een officieel diploma, accountants-administratieconsulenten, moesten behalen. De eisen voor een accountant-administratieconsulent lagen lager dan die voor een registeraccountant. Maar sinds 1999 zijn deze eisen gelijk gesteld. De accountants administratieconsulenten werken vaak voor het midden- en kleinbedrijf. Voor toezicht dat de accountant eerlijk te werk gaan is het NOvAA (Nederlandse Orde van Accountants-administratieconsulenten) opgericht. Aansluiting bij de NOvAA is naderhand voor AA-accountants verplicht gesteld en de regelingen voor AA-accountants en RA-accountants lijken naar elkaar toe te groeien.
Beide accountants hebben gelijke bevoegdheden het verschil bevind zich in de opleiding. Een accountant-administratieconsulent is vaak HBO opgeleid en een registeraccountant vaak universitair opgeleid. In het verleden bestonden veel grote accountantsbureaus, waaronder de "Big Four" (Deloitte, Ernst & Young, KPMG en PricewaterhouseCoopers), uit een afdeling met administratieve dienstverlening, een controletak en een adviesbureau/adviesafdeling. Elke afdeling had andere soorten accountants, met verschillende gedrags en beroepsregels Omdat dit tot strijdige belangen kon leiden (hetzelfde bedrijf dat een onderneming adviseerde controleerde ook de boeken), zijn tegenwoordig vrijwel alle adviesfuncties verzelfstandigd.
In 2005 is het een nieuwe wet aangenomen in de Tweede Kamer, de Wet toezicht accountantsorganisaties (Wta). Deze is in 2006 in werking gegaan. In de Wta is het toezicht op accountants nader geregeld, waarbij -naast de eisen die aan accountants worden gesteld- ook de organisatie aan bepaalde kwaliteitsnormen dienen te voldoen. Voor wettelijke controles hebben accountantsorganisaties voortaan een vergunning nodig. Uitgifte hiervan en het toezicht komen te liggen bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM).